ÇEVİRİ | Halk Komiserleri Konseyi - Türkiye Ermenistanı üzerine kararname (11 Ocak 1918)

AÇIKLAMA

Esasen burada sunduğumuz bu dekret Türkçe literatürde yeni olan bir şey değildir,[1] yine de etik kuralları içerisinde özgürce dağıtabilmek için kendimiz bir çeviri sunup yayıyoruz. Bunu çevirirken tam Rusça metin ile iki farklı İngilizce (kısmi) çeviriyi karşılaştırarak sunuyoruz.[2] 1952'de basılan Lenin'in seçme eserlerinin iki cilt versiyonundaki bir dipnota göre, bu metin Stalin tarafından yazılmış ve Sovnarkom'un 23 Aralık 1917 (5 Ocak 1918)[DN1] tarihli oturumunda tartışılmış ve 29 Aralık 1917 (11 Ocak 1918) tarihli oturumunda onaylanmıştır.[3] Hovannisian'a göre, bu metnin taslak kopyasını Vahan Teryan, Lenin'le görüşmesi sonrası onun isteği üzerine kaleme almıştır.[4] İmzalanıp onaylandıktan 2 gün sonra Pravda'da yayınlanmıştır.[5] Bu dekretin yayınlandığı gün, Stalin'in "Türkiye Ermenistanı" yazısı da yayınlanmıştır.[6] İşçi, Asker ve Köylü Temsilcileri Sovyetlerinin Üçüncü Tüm-Rusya Kongresi (10-18 Ocak 1918 (23-31 Ocak 1918)) de bu dekreti onaylayan ve şu kararı almıştır:[7]

Sovyetlerin Üçüncü Kongresi, Halk Komiserleri Konseyi'nin Finlandiya'nın kesin bağımsızlığını ilan eden, İran'dan kuvvetlerinin geri çekilmesini başlatan ve Ermenistan'a kendi kaderini tayın hakkını veren politikasını benimsemektedir.

Daha sonradan boşalan kısımları Türk orduları tekrar geri aldı ve Ermeni soykırımını son raddeye taşıyarak "Batı Ermenistan" veya "Türkiye Ermenistanı" denen bölgenin karakterinin değişmesine sebebiyet verdi. Bugün buralar, bilindiği gibi, Türkiye Kürdistanı'nın bir parçasıdır.[8]

Kuşkusuz, bu politikanın ne kadar uyarlanıp ne kadar uyarlanmadığı barizdir. Yine de, her ne kadar bir siyasetin önemli bir kıstası sosyal pratikse ve Sovyetler bunun uyarlanmasında yeterince kararlı davranmasa da, ilkesel olarak önemlidir. Bu, pratikte atıl kalsa bile, en azından Sovyetlerin (o dönem Türkiye içerisinde henüz bir ulus niteliğini taşıyan) Ermeniler'in bir ulus olduğunu tanıdığını ve kendi kaderini tayin haklarını tanıdığını gösterir. Yani bu, (spesifik örgütlerin meşrûiyetinden de öte) direkt olarak bir Türkiye Ermenistanı'nda milli meseleyi reddeden ve onun demokratik milli mücadelesine ilkesel olarak karşı çıkanlara verilmiş önemli bir cevaptır.[9]

Bugün Türkiye ve T. Kürdistanı sınırları içerisinde, kendisi toplu olarak bir millet teşkil etmese de iki millet içerisinde de (Türkler ve Kürtler) milli azınlık olarak var olan Türkiyeli Ermeniler ve Kürdistanlı Ermeniler mevcuttur ve bunlar muazzam bir milli zulüm, muazzam bir asimilasyon politikası ile karşılaşmaktadır. Çeşitli milliyetlerden Türkiye ve T. Kürdistanı komünistleri, Ermeni milleti üzerindeki milli zulmü, diğer tüm ulus ve milli azınlıklarda olduğu gibi, şiddetli bir biçimde mahkum ve teşhir etmelidir. Çeşitli milliyetlerden Türkiye ve T. Kürdistanı komünistleri, geniş kitlelere anti-emperyalist, anti-faşist, anti-feodal, özü toprak devrimi olan Demokratik Halk Devrimi'nde milli zulmün tamamen yok edileceğini kavratmalıdır. Milli mesele, ülkemizdeki devrimin demokratik ödevlerinden en hassas ve önemlilerindendir. Ermeni azınlığa kurtuluşunun Demokratik Halk Devrimi'nde olduğu, egemen ulusa da Demokratik Halk Devrimi'nde gerçek bir kurtuluşun ancak insanı zincirleyen başka uluslar ve milliyetler üzerindeki baskının terk edilmesi ile elde edilebileceği kavratılmalıdır. İbrahim yoldaş tarafından 1971'de temel konuları en ideal biçimiyle doğru bir temelde ele alan "Türkiye'de Milli Mesele"nin doğru MLM çizgisi üzerinde Türkiye'de milli zulmün daha da sistemli araştırılıp, bu konuda görüşlerimizin sağ ve sol sapmalara ve şu veya bu milliyetçiliğin yedeğine düşmeden daha da derinleştirilmesi önemlidir.

- Yaşasın her türlü milli zulmü parçalayacak olan anti-emperyalist, anti-faşist, anti-feodal, özü toprak devrimi olan Demokratik Halk Devrimi!

- Yaşasın Türkiye MLM hareketinin doğru milli mesele çizgisi!

- Kahrolsun emperyalizmin uşağı komprador patron-ağaların faşist diktatörlüğünün milli zulmü!

- BÜTÜN ÜLKELERİN İŞÇİLERİ VE EZİLEN HALKLAR, BİRLEŞİN! – KARKERÊN HEMÛ WELATEN Û GELÊN BÎNDEST, YEKBÎN!

İbo'dan Demirdağ'a – Tarihimizden Öğreniyoruz

2020.08.22.

[1] Mesela çeşitli kaynakları referans veren bir yazı üzerinden bunu takip etmek için bkz: "Bolşevik Hükümeti'nin Ermeni Siyaseti ve "Türk Ermenistan’ı" Meselesi". Şahin, Dr. Enis. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 1996. Cilt: 0. Sayı: 5. Sayfalar: 29-45 [sadece çeviri için: 39-40.].; yine de söylenebilir ki bu çeşitli gerici kişi ve kurumların çeşitli gerici emelleri için söz konusu yapılsa da, Türk-Rus ilişkilerinde, mesela Kars-Ardahan mevzuu gibi, kritik ve sık gündeme gelen bir rol oynamamıştır.

[2] 1) "Документы внешней политики СССР - Том I. 7 ноября 1917 г. - 31 декабря 1918 г.". Госполитиздат. 1957. Москва. Sayfalar: 74-75.; 2) "A Common Set of Legal and Political documents of Armenians of Western Armenia and Protection of rights of Western Armenia (Collection of documents)". 4th revised edition, 2019. Sayfalar: 14-15. [transkribe versiyon için bkz: Marxists; 3) "Armenia on the road to independence, 1918". Hovannisian, Richard G.. University of Carolina Press. 2nd Printing, 1969. Sayfa: 100.

[3] "Selected Works in Two Volumes (Volume II, Part I)". Lenin, V. I.. Foreign Languages Publishing House. 1st Edition, 1950.; Google Books'un arama sonuçlarından çıkan ilgili kısım: "The Decree “On Turkish Armenia,” written by J. V. Stalin, was discussed at a meeting of the Council of People's Commissars on December 23, 1917 (January 5, 1918), and approved by the Council on December 29, 1917 (January 11, ..."

[4] "Armenia on the road to independence, 1918". Hovannisian, Richard G.. University of Carolina Press. 2nd Printing, 1969. Sayfa: 99.

[5] age.

[6] Ermeni sorununun gerçek çözümünün ancak Ekim yolu ile mümkün olduğunu belirten bu makalenin Türkçesi için bkz: "«Türk Ermenistan'ı» üzerine" (31 Aralık 1917). Stalin, Halk Komiseri J.. içinde: "Eserler-Cilt 4, Kasım 1917-1920". Stalin, J. V. (Yarkın, İsmail (çev.).). İnter Yayınları. 1. Baskı, Şubat 1990. Sayfalar: 36-37.

[7] "Armenia on the road to independence, 1918". Hovannisian, Richard G.. University of Carolina Press. 2nd Printing, 1969. Sayfa: 100.

[8] Bu konuda görüşlerimize geçerken şurada değinmiştik: "ASALA'nın 12 Şubat 1982 tarihli Lübnan'daki basın konferansının çevirisi ve bazı notlar" (9 Ağustos 2019).

[9] Bir diğer gerici sapma ise, bugün de bir "Batı Ermenistan" veya "Türkiye Ermenistanı" olduğunu iddia eden Ermeni milliyetçiliğinin ve rövanşizminin yedeğine düşen çizgidir. Bu çizgi, tamamen bilimsellik dışı bir şekilde Leninist ulus teorisini tahrif ettiği gibi, Kürt ulusunun toprakları üzerinden de gerici bir pazarlığa girişmektedir. Bu konuda görüşlerimiz için bkz: "Muzaffer Oruçoğlu'nun "İbo'da Ermeni meselesi" yazısı üzerine" (23 Nisan 2020).

[DN1] Bu tür tarihlerde ("... (...)") parantez dışındaki takvim Jülyen Takvim (veya Eski Takvim), parantez içindeki ise Gregoryen Takvim (veya Yeni Takvim) karşılığına tekabül eder. Nasıl ki, mesela Hicri Takvim kullanılan yörelerde ve/veya dönemlerde tercihen kullanılan önce hicri sonra miladi karşılığı ise, bunda da mantık aynıdır, zira olayın yaşandığı dönemde o yörede geçerli olan takvim biçimi budur.

***

Halk Komiserleri Konseyi, 1 Ocak ila 10 Mart 1918 tarihleri arasındaki bir toplantı, olasıdır ki 29 Aralık 1917 (11 Ocak 1918) toplantısı (orijinalde: RGASPİ. Fond 393. Opis 1. Delo 6.; online: "Заседание СНК первого состава ...")

Halk Komiserleri Konseyi'nin «Türkiye Ermenistanı» Üzerine Kararnamesi

Halk Komiserleri Konseyi, Rusya İşçi ve Köylü Hükumeti'nin Rus işgali altındaki Türkiye Ermenistanı Ermenilerinin tam bağımsızlığa [varan] kendi kaderini tayin hakkını desteklediğini Ermeni halkına ilan eder.

Halk Komiserleri Konseyi inanmaktadır ki bu hakkın icrası, Ermeni halkının hür referandumu için kesinlikle gerekli olan birtakım ön garantilerin üzerinde sağlanabilir.

Halk Komiserleri Konseyi [bunları] şu tür garantiler olarak düşünmektedir:

1) Askeri kuvvetlerin «Türkiye Ermenistanı» sınırlarından çekilmesi ve «Türkiye Ermenistanı» sakinlerinin kişisel ve mülki güvenliğini tesis için derhal Ermeni halk milislerinin kurulması;

2) Ermeni mültecilerin, ve aynı zamanda çeşitli ülkelerde dağılmış olan Ermeni sığınmacıların engelsiz bir şekilde «Türkiye Ermenistanı» sınırlarına dönmesi;

3) Savaş sırasında Türk yöneticileri tarafından Türkiye içlerine zorla sürülen Ermeniler'in engelsiz bir şekilde «Türkiye Ermenistanı» sınırlarına içerisine dönmesi, ki Halk Komiserleri Konseyi, Türk yöneticileriyle barış müzakereleri esnasında [bu konuda] ısrarcı olacaktır.

4) Demokratik bir temelde seçilen Ermeni Halkı Temsilciler Konseyi biçimindeki [bir] «Türkiye Ermenistanı» Geçici Halk Kurulu'nun kurulması.

Kafkas İşleri Geçici Olağanüstü Komiseri Stepan Şahumyan, «Türkiye Ermenistanı» halkına, olabilecek her türden desteği sağlamakla 2. ve 4. maddelerin yerine getirilmesi ve bunun yanında Rus birliklerinin «Türkiye Ermenistanı» sınırlarından çekilişinin (madde 1) zamanını ve metodunu tespit için Karma Komisyon kurmaya başlamakla görevlendirilmiştir.

Not. «Türkiye Ermenistanı»nın coğrafi sınırları, Ermeni halkının demokratik şekilde seçilmiş temsilcilerinin, komşu tartışmalı bölgelerin (Müslüman ve diğer) seçmenlerinin demokratik bir şekilde seçilmiş temsilcileriyle anlaşması dahilinde, Kafkasya İşleri Olağanüstü Geçici Komiseri ile birlikte tayin edilecektir.

Halk Komiserleri Konseyi Başkanı

V. Ulyanov (Lenin)

Milletler Halk Komiseri

Y. Cugaşvili (Stalin)

Hükumet Baş İcra Memuru

[Vladimir Bonç-Bruyeviç]

Konsey Sekreteri N. Gorbunov

29 Aralık